Een bewegende stad is een gezonde stad

woensdag 24 juni 2020
timer 6 min
In 2019 verscheen ‘Spelen in de stad’, een boek bomvol kennis, inspiratie en handvatten om steden te maken die uitnodigen tot spelen en bewegen. Het boek, uitgegeven in opdracht van gemeente Amsterdam, bouwt voort op ‘De beweegvriendelijke stad’, dat in 2018 werd uitgebracht door Gemeente Amsterdam. “Spelen en bewegen lopen als een rode draad door beide boeken. In ‘Spelen in de stad’ hebben we die twee thema’s verbreed naar gezonde ontwikkeling, want een bewegende stad is een gezonde stad”, zegt Anne Meijer, sociaalgeograaf/planoloog bij Gemeente Amsterdam, in gesprek met BuitenSpelen.

Kinderen zijn in het straatbeeld van steden steeds minder zichtbaar. Door voor- en naschoolse opvang brengen ze meer tijd door op school en er is de aantrekkingskracht van het beeldscherm. Ouders zijn bovendien huiverig om kinderen op straat te laten spelen. “Buiten spelen in een grote stad is niet meer zo vanzelfsprekend als vroeger,” constateert Meijer. “De stad groeit, het auto- en fietsverkeer wordt drukker en stadskinderen en hun ouders moeten de straten, pleinen en speelplekken delen met steeds meer mensen. Om ook in een verdichtende stad toch nog voldoende goede speelruimte vrij te maken, moeten we meer dan ooit op zoek naar creatieve en innovatieve oplossingen.”

Overlap

Een van de oplossingen die het boek aangeeft is het zoeken naar overlap. Meijer legt uit: “Een goede en gezonde openbare ruimte nodigt uit tot spelen maar maakt de stad daarmee ook aantrekkelijker voor iedereen. Dat is ook wat Amsterdam nastreeft: een openbare ruimte die uitnodigend is voor al zijn gebruikers. Het perspectief op spelen gaat bij ons daarom ook verder dan alleen het aantrekkelijk maken van de openbare ruimte voor kinderen. Het gaat om veel meer doelgroepen. Dat maakt tegelijkertijd de opgave veel breder en gelaagder. Alles moet in elkaar overlopen, doelgroepen, functies, beleidsterreinen. In het onderzoek kijk je dan ook veel meer naar mogelijke overlap van functies, naar de interactie tussen gebruikers.” Hoe dat in de praktijk werkt, is te lezen in het laatste hoofdstuk van Spelen in de stad. Hier worden twaalf principes besproken over hoe je plekken ontwerpt die toegankelijk en aantrekkelijk zijn voor alle doelgroepen. Titel van het eerste principe is veelzeggend: hoe meer doelen, hoe interessanter een plek. Een ander principe, over spelen als aanleiding voor totaalontwerp, maakt de complexiteit en gelaagdheid van de opgave, ook beleidsmatig, duidelijk. Omdat spelen in de stad bijdraagt aan leefkwaliteit en ruimtelijke kwaliteit van plekken valt de opgave onder meerdere beleidsvelden (ontwerp, beheer, sociaal-maatschappelijk). Dat maakt de opgave weliswaar complex en lastig, maar levert vaak heel veel op, zoals de auteurs aangeven op bladzijde 235: “Door spelen vanaf het begin van de opgave op te nemen, is het mogelijk spel op grotere schaal te integreren. Op die manier ontstaan plekken die aantrekkelijk en onderscheidend zijn. Spelen mag daarin zelfs de boventoon voeren. Daarmee kan het verrassende ideeën opleveren voor het totaalontwerp.”




Drie factoren

In het hoofdstuk over de principes lees je ook dat plekken met speelmogelijkheden die motorisch, cognitief en sociaal interessant zijn vaak zeer succesvol zijn. Die drie factoren zijn eerder in het boek besproken in het hoofdstuk ‘Spelen ontrafeld’, waarin inzicht wordt gegeven in de ontwikkeling van kinderen, welke vaardigheden kinderen ontwikkelen door te spelen en hoe de ruimtelijke inrichting die drie factoren kan stimuleren. De drie factoren staan centraal in het boek. Op meerdere plaatsen leggen de auteurs de link hoe die drie ontwikkelingsgebieden elkaar beïnvloeden, welke speelbehoeften per levensfase ontstaan en hoe hier rekening mee kan worden gehouden in het ontwerp van de buitenruimte.

Wandeling

Inspirerend is het hoofdstuk over een wandeling langs vijf Amsterdamse speelplekken. Naast klassiekers als speeltuin UJ Klaren, illustratief voor de opkomst van georganiseerde speeltuinen einde negentiende eeuw, en openbare speelplaats op het Bertelmanplein van Aldo van Eyck in opdracht van architecte en stedenbouwkundige Jacoba Mulder (uiteindelijk zijn in Amsterdam meer dan 800 speelplekken naar ontwerp van Van Eyck gerealiseerd) gaat de wandeling ook langs Jeugdland in Amsterdam-Oost, een favoriet van Meijer: “ Met interactieve speeltoestellen, met muziek, spellen en verlichting, worden kinderen uitgedaagd om samen te bewegen en te leren op een speelse manier. Je kunt er je verjaardagsfeestje vieren, hutten timmeren, met kabelbanen over water vliegen, door groene tunnels kruipen, tuinieren, er zijn workshops over natuur, cultuur en techniek en er zijn jeugd-, kook-, en leeslabs.” Jeugdland is een van de meer natuurlijke en vrije speelplekken in Amsterdam, naast onder andere de Natureluur en het Woeste Westen. Deze speelplekken zijn illustratief voor een kanteling in het denken over spelen. De auteurs schrijven hierover: “Ze laten zien dat dit type speelplekken een steeds belangrijker factor zijn in het kader van gezondheid en motorische ontwikkeling.” (2) Een aantal van dit type spelplekken is ook te zien in het overzicht van bijna 60 binnen- en buitenlandse voorbeeldprojecten in het voorlaatste hoofdstuk.




Leren van kinderen

Een bijzonder en informatief hoofdstuk is Leren van kinderen. Voor het boek zijn elf Amsterdamse kinderen in de leeftijd van drie tot elf jaar gevolg en geobserveerd tijdens het spelen in hun woonomgeving. Met een camera op hun hoofd zijn ze uitgedaagd om te laten zien hoe en waar ze buiten spelen. In hun eigen buurt wezen de kinderen op hun favoriete speelplekken. De voor de hand liggende conclusie van dit peripatetisch onderzoek was dat er een duidelijk verschil bestaat in perceptie tussen volwassenen en kinderen. Ouders willen bijvoorbeeld een overzichtelijke plek, terwijl kinderen beschutting zoeken om hun ding te doen. Bovendien zitten ouders met een wensbeeld of een romantische voorstelling van wat spelen zou moeten zijn. Kinderen zijn wars van die beelden. Ze spelen met wat voor handen is en zijn per definitie op hun gemak zolang er voldoende speelmogelijkheden zijn. In welke vorm of maat dan ook, zolang het maar plekken zijn met voldoende afwisseling, blijft het voor hen boeiend genoeg om er heen te gaan. Leidend in de waardering zijn ook hier de drie eerder genoemde factoren motorisch, cognitief en sociaal, ofwel: kan ik er iets doen, is het er spannend en zijn er anderen.

Verbindingsdag Spelen en Bewegen 

Anne Meijer verzorgt een inhoudelijke sessie tijdens de gratis Verbindingsdag Spelen en Bewegen. Tijdens deze sessie gaat ze het hebben over spelen en bewegen in de stad. Hoe creëer je in een verdichtende stad toch nog voldoende goede speelruimte? Amsterdam ging  op zoek naar creatieve en innovatieve oplossingen. Aansluitend belicht Iris van der Helm, Ruimte en Duurzaamheid Gemeente Amsterdam,  skatepark op het Zeeburgereiland in Amsterdam, één van de grootste skatebanen in Nederland. Deze Urban Sport Zone is er, met allerlei extra faciliteiten, op gericht om de sociale cohesie te bewerkstelligen. 


Meer informatie en aanmelden voor de Verbindingsdag Spelen en Bewegen via website van dit gratis online event >>


Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Speel-, sport- en beweegbeleid moet iedere inwoner in Vught laten bewegen

15 mei om 11:24 uur

De gemeente Vught heeft voor het eerst een beleid opgesteld waarin de componenten spelen, bewegen en sport…

Lees verder »
descriptionArtikel

Hoe AI de veiligheid van kinderen in speeltuinen kan bevorderen

7 mei om 08:59 uur

Kinderen kunnen veilig spelen in speeltuinen dankzij goed onderhouden speelobjecten. Om te kijken na hoeveel…

Lees verder »
fffff
flash_onNieuws

De week van de rechtvaardige straat: de straat is voor iedereen

10 apr om 09:48 uur
Van 6 tot en met 12 april is het de week van de rechtvaardige straat. In deze week is er extra aandacht voor om de…
Lees verder »
flash_onNieuws

Jantje Beton slaat alarm

3 apr om 13:08 uur

Jantje Beton is op 3 april jl. de campagne Het Buitenspeelalarm gestart. Ze wil hiermee een krachtig signaal…

Lees verder »
flash_onNieuws

Buitenspelen met 'oude troep' pedagogisch verantwoord

26 mrt om 09:06 uur

Een rommelspeeltuin: een speeltuin waar niet alleen speeltoestellen staan, maar ook 'oude troep' zoals tonnen…

Lees verder »
flash_onNieuws

Toolbox helpt gemeenten bij monitoren en evaluatie buitenspeelbeleid

16 feb om 12:34 uur

Om inzicht te krijgen in de voortgang van beleidsdoelstellingen is monitoring en evaluatie van dat beleid van…

Lees verder »
rrr
flash_onNieuws

Ondersteuningsaanbod voor gemeenten moet buiten spelen stimuleren

14 feb om 14:08 uur
De ambitie van het demissionaire kabinet is dat in 2024 75 procent van de Nederlanders voldoet aan de…
Lees verder »
gezonde leefomgeving
descriptionArtikel

Hoe kunnen vuistregels de gezonde leefomgeving bevorderen?

14 feb om 09:12 uur
Neem je deel aan het inrichten van de openbare ruimte en heb je interesse in het integreren van…
Lees verder »