NL Terreinlabel A voor speeltuin in Zwijndrecht

In een woonwijk aan de Walraven van Hallstraat in Zwijndrecht is de eerste speeltuin van de gemeente vernieuwd conform deze methode. De gemeente verwierf NL Terreinlabel A voor dit project, de hoogste duurzaamheidsscore. Het label werd tijdens de Nationale Boomfeestdag 10 november door Lodewijk Hoekstra, van NL Greenlabel, uitgereikt aan wethouder Jacqueline van Dongen van gemeente Zwijndrecht. 

Overzicht op duurzaamheidsthema’s 
Marcel van de Merwe, Adviseur Groen & Spelen bij de gemeente Zwijndrecht, is blij met de meetmethode. “Door de voortgaande verstedelijking staat de kwaliteit van openbare ruimte onder druk. Die druk wordt nog versterkt door de klimaatopgaves. Meer groen, meer blauw , meer biodiversiteit in de openbare ruimte. Maar hoe hou je het overzicht op al die duurzaamheidsthema’s en hoe borg je de samenhang? De NL Greenlabel-methode helpt je hierbij. De methode zorgt ervoor dat je dichtbij je uitgangspunten blijft, geeft aan hoe je die kunt waarmaken en stuurt op het aantoonbaar maken van je ambitie. Gaande het project was geen sprake van verlies van ambities, wat in traditionele processen nogal eens voorkomt.” 

Aanbesteding 
Van de Merwe, sinds twee jaar Ambassadeur Leefbare Stad en nu ook NL Terreinlabel expert,  geeft aan dat met de introductie van de NL Greenlabel-methode ook de wijze van aanbesteden door de gemeente werd aangepast. “We hebben met drie partijen een raamovereenkomst: leverancier IJslander, Kompan en Proludic. Bij elke project organiseren we minicompetities. De winnaar krijgt de opdracht. Bij de vernieuwing van de speeltuin aan de Walraven van Hallstraat hebben we het anders gedaan. De insteek was nu: geen competitie, maar samenwerking. Volgens dat principe zijn we aan de slag gegaan. Je verliest zo wel het concurrentievoordeel maar de winst is enorm: een maximaal resultaat. Iedereen deelt in alle openheid en vertrouwen kennis en ervaringen. Dat heeft ertoe geleid dat we in Zwijndrecht met het project aan de Walraven van Hallstraat uiteindelijk NL Terreinlabel A wisten binnen te halen, terwijl we aanvankelijk in hadden gezet op label B.”  

Integrale benadering 
Dat je met de NL Greenlabel-methode je duurzaamheidsdoelen goed in beeld hebt, is een enorm pluspunt, bevestigt  Rolf Balvert van GKB Groep uit Barendrecht. Net als Van de Merwe is ook Balvert NL Terreinlabel expert. “De focus is gericht op de uitgangspunten, die wil je van begin tot eind overeind houden. Los daarvan geeft de methode je een instrument in handen om allerlei actuele thema’s -  water, groen, biodiversiteit - integraal aan te pakken. We hebben de methode inmiddels breed ingebed in ons bedrijf. ,Met in totaal drie NL Terreinlabel-experts en een Ambassadeur Leefbare Stad in dienst.” 

Gezamenlijke ambitie 
Jette Hannaart, de ontwerper van de vernieuwde speeltuin, geeft aan dat het goed van pas kwam dat GKB en de gemeente Zwijndrecht NL Terreinlabel experts zijn. “Tijdens het ontwerptraject hebben we met elkaar de ambitie uitgesproken om een speelplek te realiseren met NL Terreinlabel A (aanvankelijk B). Alle partijen waren hier direct enthousiast over. Juist ook omdat partners als NL Terreinlabel experts goed waren ingevoerd en er een loyale samenwerking ontstond, hebben we een optimale score bereikt. Hoe die loyaliteit in de praktijk werkte? Een voorbeeld: Kompan leverde speeltoestellen conform label-eisen. Dit bedrijf gaf ons echter ook alle ruimte om speelaanleidingen aan te leggen en om oude toestellen opnieuw te gebruiken.” 

Oude en nieuwe situatie 
Nog even terug naar de oude situatie van de speeltuin. Jette: “De speeltuin aan de Walraven van Hallstraat ligt in een woonwijk en bestaat uit een groot stuk gazon van zo’n 2100 vierkante meter, met wat bomen en woningen rondom. Door dit gazon loopt een verhard wandelpad met verlichting. In de oude situatie lag aan dit wandelpad een rechthoekig vlak van rubberen tegels met daarop vier stalen speeltoestellen:  schommel, wip, duikelrek en glijbaan. De speeltuin had een open karakter met veel ruimte voor vrij spel. Kinderen maakten dankbaar gebruik van deze open ruimte voor onder meer balspel. Minpunt was dat de plek niet of slechts in geringe mate experimenteer- en constructiespel stimuleerde, en dat er weinig beschutting was.”  

Eisen 

Om de bestaande speeltuin te vernieuwen formuleerde Gemeente Zwijndrecht diverse eisen: 

• Onderhoudsvriendelijke en, waar mogelijk, aansturen op hergebruik van materialen 

• De vernieuwde speeltuin moest geschikt zijn voor de leeftijdscategorie 0 t/m 11 jaar.  

• Minimaal vier speeltoestellen en minimaal drie speelaanleidingen 

• Toepassing van een watertappunt en minimaal één speelaanleiding gerelateerd aan water.  

• Open ruimte voor balspel 

• Voldoen aan NL Terreinlabel A  

Participatie 
De gemeente ging met bewoners en kinderen in gesprek. Dit resulteerde in een lijst van aanvullende wensen. Een plek met  een natuurlijke en avontuurlijke uitstraling stond hoog op de lijst. Net  als favoriete speelaanleidingen  zoals parcours, rotsen, en boomstronken. In de speeltuin moest je vooral ook verstoppertje kunnen spelen, kunnen klimmen, en met water in de weer. Op basis van deze lijstjes werden door Speelruimte twee ontwerpen gemaakt. Ouders en kinderen mochten vervolgens een stem uitbrengen op hun favoriete ontwerp. Het ontwerp met de meeste stemmen is gerealiseerd. 

Verschillende beplantingsgroepen  
Een belangrijke eis uit NL Terreinlabel betreft biodiversiteit. Jette hierover: “Om de biodiversiteit te bevorderen zijn er verschillende beplantingsgroepen toegepast: bloembollen, vaste planten, heesters, bomen en gras/-bloemenmengsels waarvan delen intensief en delen extensief worden beheerd. Ook hebben we rekening gehouden met het vier V’s principe voor flora en fauna (Voedselvoorziening, Veiligheid, Voortplanting, Variatie). Zo hebben we langs de speelplek takkenrillen aangebracht. Voor vogels en zoogdieren biedt een takkenril een goede nest-, voedsel- en schuilgelegenheid. En bijna het gehele jaar door zijn er bloeiende planten en struiken op de speelplek te vinden. Ook hebben we struingroen aangeplant. De beplanting bestaat voor het grootste deel uit gebiedseigen soorten. Dit is een ambitie vanuit het NL Greenlabel A. In dit struingroen zijn onder andere hazelaar en gele kornoelje te vinden. Langs het stammenpad in het struingroen kun je in het juiste seizoen ook aalbessen plukken.” 

Hergebruik 
Waar mogelijk zijn materialen hergebruikt. “Van de tegels onder de oude rubberen tegels hebben we een zithoekje langs het struingroen gemaakt en een lange zitrand langs het gehandhaafde wandelpad. Kinderen gebruiken deze zitrand ook in hun spel. Dat is leuk om te zien.” Ook de oude glijbaan is hergebruikt: “De glijbaan van het oude klimtoestel hebben we kunnen omvormen tot taludglijbaan en het oude duikelrek is opgeknapt en heeft ook een nieuwe plek in de speeltuin gekregen. Kinderen uit de buurt herkennen de oude toestellen of delen daarvan. Zo leren ze spelenderwijs dat je producten of onderdelen prima kunt hergebruiken door ze op te knappen of een andere functie te geven. Staanders van de oude schommels zijn gebruikt om een insectenhotel en nestkasten voor mussen op te hangen.”  

Enthousiaste kinderen 
De nieuwe speeltuin is inmiddels in gebruik. Onlangs is Jette nog even wezen kijken en heeft ze gesproken met een aantal spelende kinderen en hun ouders. “Ouders en kinderen zijn enthousiast. Daar doe je het voor! De kinderen worden aangetrokken door de wadi met balanceerparcours. Ook als het niet geregend heeft, kan er water in de wadi staan. Via een grondwaterpomp op een heuveltje stroomt water door een waterloop met keien naar de wadi. De wadi fungeert als tijdelijke waterberging tijdens extreme neerslag. Onder de wadi hebben we een grindkoffer aangebracht. Dit zie je niet, maar zorgt er wel voor dat water goed vastgehouden kan worden en langzaam de grond in zakt. Bewoners wilden graag een speelplek met een natuurlijk en avontuurlijk karakter. Ik denk dat dat gelukt is.” 

NL Terreinlabel-methode 
NL Greenlabel staat voor een meetbaar integrale duurzaamheid van de leefomgeving. Een van de instrumenten die NL Greenlabel hiervoor ontwikkelde is de NL Terreinlabel-methode. Deze methode maakt duurzaamheidsambities voor een bestaand of toekomstig terrein inzichtelijk en borgt die ambities tijdens het proces. Zo kun je heel concreet sturen op bepaalde samenhangende thema’s. De methodiek is toepasbaar op diverse terreinen, van sportvelden, bedrijfskavels, speeltuinen, parken tot en met schoolpleinen. Bij de beoordeling wordt gekeken naar zes samenhangende hoofdthema’s die zijn onderverdeeld in 27 subthema’s. De zes samenhangende  hoofdthema’s zijn: 

• Ontwerp en materialisatie 

• Energie en klimaat 

• Mens en omgeving 

• Bodem en water 

• Biodiversiteit  

• Borging  

Ontwerp en eindsituatie worden door een onafhankelijke assessor beoordeeld. Een score van A (hoogste) tot G (laagste) geeft de mate van duurzaamheid aan.  

Meer weten? Kijk op nlterreinlabel.nl 

Dit artikel is verschenen in BuitenSpelen 04/2021. Lees meer van BuitenSpelen in onze digitale bibliotheek.