Buitenschools leren met kinderwerkers

Van oudsher werken kinderwerkers vanuit het sociaal (cultureel) werk samen met basisscholen, opdat kinderen levensechte ervaringen op kunnen doen in een andere omgeving dan het schoolgebouw. Op school vindt het formele leren plaats, waarbij het curriculum leidend is. Maar kinderen leren niet alleen op school, ook in de naschoolse tijd doen zij via het non-formele leren, vele ervaringen op die van belang zijn voor hun ontwikkeling. Zo werken kinderwerkers, talentmakelaars, buurtwerkers en bredeschool-coördinatoren  en buurtsportcoaches samen met de basisscholen in vele projecten.  

Auteur: Froukje Hajer, Kinderwerker en adviseur jeugdbeleid

In elke gemeente hebben zij andere functienamen, maar wat zij doen komt overeen: ze ontwikkelen allerlei programma’s op het terrein van kunst en cultuur, sport en beweging, kokkerellen, natuur en milieu, en taalontwikkeling. Ook begeleiden zij uiteenlopende projecten die vaak ontstaan op initiatief van kinderen zelf of van collega-organisaties in de buurt. Spelenderwijs ontwikkelen kinderen zo hun talenten, en vergroten zij hun wereld en worden zij sociaal vaardiger. In dit artikel belichten we enkele voorbeelden. 

Naschoolse activiteiten 
Alvy Felter – Rakimin, talentmakelaar Combiwel, Amsterdam:  “Combiwel Junior organiseert verschillende activiteiten na schooltijd waar kinderen kunnen leren op het gebied van talentontwikkeling, maar ook op thema’s die zijn voortgekomen uit signalen uit de wijk zoals sociale en digitale vaardigheden en vergroten van burgerschap. Zo zijn we naar aanleiding van signalen in een wijk in Amsterdam Zuid, waar kinderen ongewenst gedrag vertoonden (ruzies, pesten, niet samen spelen) een groep gestart waar wij actief aan de slag gaan (spelenderwijs) met het vergroten van de sociale vaardigheden en het bespreken van thema’s zoals vriendschap, samen spelen enz. In het kader van burgerschap, hebben wij een kinderwijkraad opgezet met kinderen van verschillende scholen in een wijk om het pedagogisch klimaat in de buurt en een specifieke speeltuin te verbeteren.” 

Kranten maken 
Rhianne Lops, sociaal makelaar jeugd, Stichting Dock in Utrecht:  “Wij maken met de kinderen krantjes.  De kinderen interviewen mensen en maken het ontwerp. En ze verspreiden de krantjes op straat en delen ze uit aan buurtbewoners, om elkaar beter te leren kennen. We gebruiken fotografie als middel om kinderen uit de wijk samen te brengen. Kinderen organiseren zelf veel activiteiten in het kader van de Vreedzame wijk, met wat begeleiding waar nodig. Ook hebben we het programma KIJK. Met  ‘Wijkwijsneuzen’ gaan we op bezoek bij bedrijven en winkels in de wijk om elkaar beter te leren kennen, en in aanraking te komen met nieuwe beroepen."

Fotosafari  
Alie Klompmaker, sociaal werker bij KEaRN, Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel: “Wij ontwikkelden voor kinderen van 8 tot 12 jaar het fotosafari-project. Hoe zien kinderen de wereld waarin zij leven? Wat zou er volgens hen anders kunnen? Waar voelen ze zich veilig? En waar juist niet? Door middel van foto’s, die kinderen zelf maken, willen we dit letterlijk en figuurlijk in beeld brengen. Kinderen gaan op ‘safari’ in hun straat, dorp of wijk. Ze krijgen een fototoestel mee waarmee ze kunnen vastleggen hoe zij hun woon- en leefomgeving ervaren. Wat is voor hen een fijne plek om te spelen? Waar zouden ze graag dingen anders zien? Welke straat is onveilig?  Door kinderen zelf op pad te laten gaan (met begeleiding van volwassenen) en ze zelf foto’s te laten maken, kunnen zij ook zelf aangeven wat zij belangrijk vinden. Het wordt direct visueel gemaakt. Kinderen bespreken vervolgens de foto’s: wat zijn de verhalen achter de foto’s?”   

Mirjam van Klink, De TOREN van Klinker: "Met kinderen van groep 6 van Amsterdamse basisscholen ga ik op stap en aan de slag in een waterrijke omgeving. Dit in het kader van een project rond water en architectuur. Dit gebeurt na schooltijd en onder schooltijd. Door een A6-raamwerk met een kader (zie foto – red.) kijken kinderen heel gericht naar de omgeving, naar de bebouwing, natuur en water. Wat ze zien moeten ze in kaart brengen. Met stempels, verf en stickers en een aantal primaire kleuren leggen zij vast hoe zij de omgeving zien en ervaren.” 

Toolkit 
Saskia Nout, Stichting Rijnstad, jeugdwerker Malburgen: “Wij werken veel vanuit  Toolkids, een interventieprogramma gericht op de meest kwetsbare jeugd in de leeftijd van 8 t/m 12 jaar. In de kwetsbare wijken in Arnhem zien we dat veel problemen van generatie op generatie doorgegeven worden. Er is veel armoede en daarmee schuldenproblematiek. Ook zien we veel ondermijnend gedrag, jonge kinderen die nog laat op straat zijn, groepsdruk, etc.  Dit gedrag willen we met Toolkids doorbreken. Bij Toolkids komen kinderen een half jaar lang iedere week bij elkaar volgens een vaste structuur. We starten eerst met een kringgesprek waarin ieder kind zijn of haar verhaal kan doen. Al onze activiteiten zijn gewoon leuk, daarom doen ze mee, maar spelenderwijs steken ze een hoop op. Toolkids loopt nu 4 jaar, zowel ouders en kinderen ervaren het als zeer waardevol.”